Commissiestukken Project doorbreken sociaal isolement

Behoort bij agenda nr.<

datum vergadering

Gemeente H

Commissie-format

Verzoek College van B en W voor commissiebehandeling.

Vastgesteld in B en W vergadering van : 13 april 2004

Onderwerp: Project "Doorbreken Sociaal Isolement"

Inhoud: Het thema preventie is één van de thema's in de Regiovisie Verzorging en Verpleging (oktober

2001) voor de regio Heimond. De uitwerking van dit thema is ter hand genomen door de Werkgroep

Preventie van het "Beraad wonen, welzijn en zorg regio Heimond" (voorheen het Regionaal Beraad

Verpleging en Verzorging), onder leiding van de GGD.

De werkgroep heeft gekozen voor het onderwerp preventie van sociaal isolement, omdat uit met name de

GGD Gezondheidsenquéte naar voren kwam dat dit in de regio Heimond een probleem is: 29% matig

eenzaam en 7% zeer eenzaam. Eenzaamheid wordt in dit kader gedefiniëerd als "niet in staat om naar

behoefte sociale contacten te leggen". Vanaf mei 2003 is voor een tweejarige Periode het project Sociaal

Isolement Doorbreken (SI D-project) - "Van Eenzaam naar Sociaal Redzaam" gestart.

De betrokken gemeenten en de Provincie zijn in eerste instantie gevraagd dit project financieel mogelijk te

maken. Er is toen van gemeentewege (door de betrokken portefeuiliehouders) besloten om financiële

ondersteuning pas te overwegen wanneer de oriëntatiefase van het project voldoende regionale

meerwaarde zou opleveren. Daarop heeft de Provincie besloten het eerste projectjaar te financieren.

In de Rapportage Lokaal Gezondheidsbeleid van oktober 2003, die door de raad is vastgesteld op 8 januari

2004, is aangegeven dat op basis van een voortgangsrapportage (mede) een beroep op de betrokken

gemeenten is te verwachten voor financiële ondersteuning van het tweede projectjaar.

De voortgangsrapportage heeft in de vorm van een conferentie op 29 januari 2004 te Bakel plaatsgevonden.

De volgende conclusies zijn getrokken:

a. voor het signaleren van (verschijnselen van) eenzaamheid en het ondersteunen van eenzame mensen is

specifieke kennis en ervaring nodig;

b. het bestaande aanbod is versnipperd; bovendien zijn eenzame mensen vaak niet op de hoogte van het

aanbod en durven zij de eerste stap naar het aanbod niet te zetten;

c. de problematiek in de regio vertoont grote overeenkomsten met de landelijke problematiek en

eenzaamheid kan in beginsel iedereen treffen; het komt dan ook niet vaker voor onder bijvoorbeeld ouderen,

jongeren of allochtonen.

7ie verder hieronder-

Met dit verzoek mee te zenden stukken: subsidieverzoek, nieuwsbrief en voortgangsverslag

Het college van B en W verzoekt:

Voor te leggen aan:

de commissie S op 24 mei 2004 met als doel: ter kennisname

project SID

pagina 1 van 2

Ruimte voor eventueel vervolg inhoud:

Op grond hiervan is de methodiek "sleutelfiguren" ontwikkeld. Het betreft een (niet de enige) methodiek om

sociaal isolement te signaleren en eenzame mensen naar behoren door te verwijzen. Sleutelfiguren kunnen

allerlei zowel professionele zorgverleners als vrijwiliggers zijn. Er is inmiddels besloten om deze methodiek

via trainingen voor sleutelfiguren uit te testen in Laarbeek, Gemert-Bakel en Someren.

Bij brief van 1 1 februari 2004 heeft de Werkgroep Preventie namens genoemd Beraad het betreffende

subsidieverzoek ingediend. De begroting voor het tweede projectjaar, dat loopt van mei 2004 tot juni 2005,

bedraagt in totaal E 28.000,= en is met name bestemd voor de projectcoördinatie. De CZ-groep heeft een

subsidie van E 10.000,= toegezegd. Van de zeven betrokken gemeenten wordt ieder een bijdrage van

afgerond E 2.600,= gevraagd voor het restant van E 18.000,=.

De voortgangsrapportage rechtvaardigt de gevraagde financiële ondersteuning, zoals door de

portefeuiliehouder gezondheidszorg tijdens de evaluatiebijeenkomst is vermeld. In het tweede projectjaar

zullen wij bezien of de uitkomsten van het project aanleiding kunnen zijn voor nadere actie in het kader van

ons Lokaal Gezondheidsbeleid.

Wij hebben besloten tot het verstrekken van een éénmalig subsidie van E 2.600,= aan de GGD, onder wiens

vlag het project wordt uitgevoerd. Het subsidie wordt gedekt uit de goedgekeurde begrotingspost 6.5.238.68

algemene reserve vrijwilligersorganisaties", waarvan voor 2004 nog een bedrag van circa E 30.000,=

beschikbaar is. Derhalve is goedkeuring door de raad niet aan de orde.

project SID

Pagina 2 van 2

Beraad Welz"n,. Wonen,. Zorg

Regio Helmond

Aan de portefeuillehouders Zorg

van de gemeenten Asten, Someren, Deume

Gemert-Bak el, Helmond, Laarbeek en Mierlo (Geldrop-Mierlo)

ons kenmerk: behandeld door: WvH/ab datum: 1 1 februari 2004

uw kenmerk: doorkiesnummer: 0492"584891 verz. d.d.: 1 1 februari 2004

onderwerp: Project "Doorbreken Sociaal Isolement'

Zeer geachte wethouder,

Tot groot genoegen vernam ik dat het portefeuillehoudersoverleg Zorg in zijn vergadering van

5 februari jl. heeft besloten om de financiering van het tweede jaar van ons project."Doorbreken

Sociaal Isolement" zeker te stellen. Ik begreep dat iedere gemeente één zevende deel betaalt van het

nog te dekken bedrag. Omdat de CZ groep £ 10.000, = heeft toegezegd van de benodigde £ 28.OOOY

betaalt iedere gemeente £ 2.'-'@@71,43, afgerond £ 2.600,

Ik mag u wel verzoeken te bewerkstelligen dat uw college van burgemeester en wethouders.het

daar voor benodigde besluit neemt. Ter toelichting voeg ik nog eens bijgaande informatie toe.

Ik verzoek u het bedrag te storten op rekening 28.50.23.378 van de BNG ten name van de GGD

Zuidoost-Brabant, onder vermelding van project @'Dóörbreken Sociaal Isolement".

Tot nadere toelichting ben ik graag bereid.

Met vriendelijke groet,

Beraad W lz'ijn, Wonen en Zorg

Werkg@o Preventie

Mr. W.J.W. van Hest

Voorzitter.

Beraad Welz"n, Wonen, Zorg

Regio Helmond

Aan de portefeuilichouders Zorg

van de reaio-emeenten

ons kenmerk: behandeld door- WYH/ab datum: 6 januari 2004

uw kenmerk: doorkiesnummer: 0492-584891 v e rz. d. d.: 6 januari 2004

onderwerp: Project: Doorbreken Sociaal Isolern.ent

Geachte wethouders,

In goede samenwerking en harmonie hebben zorgvraqers, zor-aanbieders, gemeenten en verzekeraars

0 - 0

in het Beraad Verpleeine, en Verzorcin- destijds de basis gele-d voor de recyiovisie Verpleaina en

Verzorgin-. Nadat deze regiovisie gereed was is het Beraad omoevormd tot het Beraad Welzijn,

Wonen en Zor-

Bi.de uitvoering van de reaiovisie zijn drie prioriteiten 2esteld> waaronder preventie. Hiervoor is een

i - t, -

r'clyroep in2esteld waarin zor-vra£!ers, aanbidders en gemeenten vertecenwoordi-d zijn.

De werkeroep heeft na een zor-vuldiee analyse besloten om aandacht te gaan schenken aan de

c t@ -

pre@--Inti-- @-an sociaal isolement (uit o.r:. GGD G--zon@i-tieidsenqu-,@,te @v.as geble"-er, dat dit een

aaiimer'rl-elij@.- Drobleem is).

U ii de zeer constructieve samen@@-erkin- in de werke..-oep bleek al snel dat een d-tu-delijke aanpak- k-an

het probleem onoeveer twee jaar in besla- zou nemen. Daarom hebben we bij de Provincie een

@.-erzoek in2ediend om het project Doorbreken Sociaal Isolement - "Van Eenzaam naar Sociaal

Redzaam" - @-oor twee jaar te financieren. Zoals u zich wel zult herinneren bepleitte de Provincie in

eerste instantie een fifty-fifty financ.ierin- tussen Provincie en Gemeenten. Uiteindelijk besloot de

Provincie om het eerste jaar van het project te financieren onder voorwaarde dat de gemeenten het

tweede jaar zouden betalen.

Het Portefeuilichouders Overle- Zora reoio Helmond stelde ons in de gelegenheid om het project in

het overlea van 2'j juni jl. te Someren toe te lichten. Toen hebben we toeaezecd dat we in december

2004 opnieul@k- over het project zouden spreken. Omdat we inmiddels besloten hebben om de voorteane,

van h--t project breder te presenteren - ook voor de portefeuiliehouders! - op 29-januari 2004, vinden

we het correct om u nu toch te informeren. Daarom,@-indt u bij£!aand een samen@'attincy van ons

star.tdocument, een korte beschrijving van de door ons ontwikkelde basismethodiek enojize

nieuwsbrief.

De basismethodiek die we ontwikkeld hebben is eenvoudic, in de Gemeenten van de reaio Helmond toe

te passen. Om deze methodiek uit te proberen zijn er pilots oestart in Gemer-t-Bal%-el, 1-aarbeek en

Someren en zijn er contacten geleed met de andere L7emeenten. Opvallend is dat het zoeken naar

draaaylak voor ons project succesvol verloopt; organisaties zien het belan- van het aanpakken van het

probleem en celoven in de methodiek.

Voorts is vermeldenswaard dat het project vanuit de gemeentelijke pilots wordt opgebouwd en zodania

ingericht dat in iedere gemeente straks eigen accenten kunnen worden gelepd.

Met de meeste nadruk nodi-en wij u uit om deel te nemen aan ons symposium op 29 januari 2004;

daar rapporteren we over de voortgang en praten we over de vraac, of liet @@eld, (@-racrers, aanbidders,

gemeenten, verzekeraars) achter de ontwikkelde methodiek kan staan.

Wil het project verder ontwikkeld en succesvol geïmplementeerd kunnen worden, dan is geld,-nodi-

voor de financie@in- van het tweede jaar (dat tweede jaar loopt van mei 2ó04 tot juni- 2005). De kosten

bedraaen 28.000, =. Dat bedraa is vooral bestemd voor de projectcoördinatie; de deelnemende

or anisaties hebben van het becrin af gesteld dat ze hun inzet op dit vlak - in h,-t k-.ader van de

9 t>

uitvoering van het project - willen continueren.

Na de succesvolle implementatie kan het project zelfstandi- voort, zonder dat er extra geld voor nodic,

IS. Maar dat geld voor dat tweede jaar moet er wèl komen.

Wij verzoeken u ons in staat te stellen om ons werk af te maken. Als het benodi-de bedra- wordt

verdeeld over de gemeenten gaat het om E: 4.000, = per gemeente. Gezien de succeskans van het

project, het enthousiasme waarmee er aan wordt gewerkt èn het belan- van het doorbreken van sociaal

isolement, een geri na en verantwoord bedra-

Met vriendelijke groet,

Beraad WI- i 7 l,. Wonen en Zo,--,

Werk2roep Pre@@entie

fvlr. W.J.'@@-. van Hest

Voorzitter.

Bij:1a2en:

Samenvattin£, startdocument

Basismethodi,-"-

Nieul;@-sbrief november nr. 1

Projéct 'Van Eenzaam naar Sociaal Redzaam' b.o.o.iz.proiecten(ct'planct.nl wi@,-Y,-.boo2c)rojecten.tk décember 2003

Van Eenzaam naar Sociaal Redzaam

0

Samenvatting

Startdocument Sociaal Isolement Doorbreken (SID-project)

Het project Sociaal Isolement Doorbreken van de werkgroep preventie is een initiatief van het Zor beraad

. 9

Wonen, Welzijn en Zorg (W@VZ) regio Helmond en heeft een looptijd van 2 jaar @-anaf 1 mei 2003. WWZ

hoopt met de inzet en bijdrage van een breed netwerk een effectief ondersteuninesaanbod te creëren voor

mensen die kampen met eenzaamheid en mogelijk verkeren in een sociaal isolement.

Uite,anaspunt

Het uitgangspunt van dit project is gebaseerd op de volgende p"lers; algemene preventie, risicosignalerina

probleemreductie. Dit kan onder andere bewerkstelligd worden indien ZOWCI "TijWillige als

(semi)professionele zorgaanbieders een bepaalde signaleringsoevoeligheid zouden ontwikkelen op het

eebied @-an sociaal isolement teneinde dit isolement te kunnen voorkomen dan@@-el te doorbreken.

Globaal is het project opgebouwd uit een inventarisatiefase waarin het bestaande activiteiten- en

hulpverleninasaanbod in kaart wordt gebracht en een ontwikk-elincsfase waarin nieuwe interventies of

methodieken uitgewerkt worden als mocht blijken dat het huidige aanbod niet voldoet aan de behoefte. Tot

slot zullen in overleg en met medewerking van de projectdeelnemers en hun achterban deze nieuwe

interventies Geïmplementeerd worden. Uiteindelijk zal dit project moeten leiden tot een reductie van het

aantal sociaal, eeïsole.-rden en het minimaliseren van de kans voor matie, eenzamen om in een sociaal

isolement te ccraken.

Projectaroep

-erk@-Toep prevent' hun sector. Z:-

e organisaties i 1 i" en @'ertec7en@

.\!'c o"derstaazid z'tien 'n de

hebben toe2ezeqd een bijdrace te leveren aan de aanpak van de eenzaamheids:)-o'Dlemat'le'N- in de remt-..)

Heimond.

Recrio Beraad Verplegin,- en Verzorging; Provincie Noord-Brabant; Gemeenten -\sten, Deu'me, Gemert-

Bakel. Helmond, Laarbeek, Mierlo, Someren; Stichtine, Goed Wonen Gemert; District Huisartsen

Hereniging; Alcemeen Maatschappelijk Werk Helmond, Peelzoom, Deume- Politie regio Helmond:

Thuiszorc, Zorqbooc, en Savant; BOZ-provincie; GGZ regio Helmond; GGD Zuidoost Brabant;

,D

- t2

Coördinatiepunt Vrijwilliae Thuiszorg regio Helmond; Commissie Zor2 van de KBO, Seniorenraád G-,mer-t-

Bakel. Impuls Gemert-Bakel; Ouderenorcanisaties Helmond; B.O.O.G. projecten.

@@'erkdefinitie

Eenzaamheid is het niet in staat zijn om naar behoefte contacten te lecqen.

Oorzaken en

b e2

Globaal kunnen de oorzaken onderverdeeld worden in"@ier dimensies. Directe oo:zaken kunnen,

onderscheiden worden in structurele dimensies zoals persoonskenmerk-en enerz'ljd', en socialisatie ei-

maatschappelijke uitsluiting anderzijds. De dimensies van de indirecte oorzaken die veelal van tijdelijke aard

zijn, zijn life events in pers oonlijk en maatschappelijk leven.

Project 'Van Eenzaam naar Sociaal Redza.am' b.o.o.e.Proiectenli'planet.nl www.boo£,ü.-oiecten.tk december 2003

Verminderd individueel en maatschappelijk welzijn kan beschouwd worden als 2,-,@-olg van sociaal

isolement, maar kan ook aanleiding zijn tot sociale afzondering.

Omvane, eenzaamheid volaens landelijk en regionaal onderzoek

De landelijke cijfers zijn gebaseerd op het onderzoek van Hortulanus et al. (200-',) en regionale cijfers zijn

afkomstig uit de gezondheidspeilingen van de GGD Zuldoost Brabant.

Landelijk 30 % contactan@nen en eenzamen 6 % sociaal geïsoleerde7

Regionaal 29 % matig eenzaam 7 % (zeer) eenzamen

Doélstell'ing en middelen SID-project

Na deze korte inhoudelijke oriëntatie volgt hier het einddoel, subdoelén en middc'en van SID-project.

Eiiiddoel:

het verminderen van het percentage (zeer) eenzame inwoners en het voorkomen %-an sociaal isolement bij

matig eenzame inwoners van de gemeenten Asten, Deume, Gemert-Bakel, Hdlmond> Laarbeek, Mierlo en

Someren door het beïnvloeden van risieofactoren en het voorzien in de behoefte aan ondersteuning,

Stibdoeleii:

voorkomen en doorbreken van sociaal isolement door vroegsignalerinc,

voorkomen van sociaal Isolement op langere termijn door ruimtelijke (her)s@-,icturerina van de'leef- en

woonomgeving

voorkomen en doorbreken van-sociaal isolement door het aanbieden van ondz-@-steunina

het structureel versterken van de sociale infrastructuur op lokaal niveau.

Middeleit:

he', creëren van een draa,2,@@lak onder de projectdeei-,emers en de re"'oiiale c.-. :okale maatschappelijke

welzijnsorganisaties.

het inventariseren van het bestaande hulpverlenin,2s- en activiteitenaanbol-'

h,-z i-@@entariseren,@-an aanvullend hulpverlenin--r- e@i acti-"@iteltenaanbod

@ie@ ontwikkelen van nieuwe interventies

h-,z creëren van mogelijkheden tot infor-matie-ui,--,k-isselin2

het creëren van de combinatie van sociale infrastructuur metv@@onen e@-i

Communicatieplan

Het communicatieplan omvat strategie, communicatielijnen, inzet van middeler- t"dsfasen'ne, en ':z bij de

leden werkgroep preventie bekend. Het plan maakt inzichtelijk hoe de info=2tie en bijdra.-le

cllistem-,twerk georganiseerd zou kunnen worden om het project succesvol en zc@:@der onnodige staqratie te

laten ve,-lopen.

Samen@:k-erkinc, biedt immers een duidelijke meen%@aarde ten opzichte van de I'n--L:-.-,-lduele inspanninc"n.

Werk@vijze per fase

Fase Periode

1 .L@zeratuuronderzoek totjuni 200-', mei 2004)

'-). Draa-vlakonderzoek/sociale kaart tot decembe!.-

3. Sr,-rkte- en zwakteanalyse van aanbod tot maart 200-'

4. Onn,@,ikkeling (nieuwe) interventies! method'le'r,-e,-. tot oktober 20c,

5. ImDIementatie (nieuwe) interventies/ methodieken tot mei 2005 (en %-erder)

6. Eindrappor-tace tot mei 2005

Project'Van Eenzaam naar Sociaal Redzáam'b.,o.o.g.projecten;2iI)lanct.nt www.boo£yr>roiecten.t décember 2003

Stand van zaken november 2003

Na een globale inventarisatie van het hulpverlenings- en activiteitenaan'bod kan vastgesteld worden dat voor

bepaalde risicogroepen te weinig aanbod is. Bovendien wordt van het bestaande ondersteuningsaanbod te

weinig gebruik gemaakt. Dat heeft verschillende oorzaken. De belangijkste oorzaak betreft het feit dat

zowel professionele en vrijwillige organisaties als de risicogroepen onvoldoende op de hoogte zijn van het

aanbod.

Om nu (hulp)@-raag en aanbod beter op elkaar af te stemmen is een 'basismethodiek sleutelfiguren'

ontwikkeld die ervoor moet zorgen dat sleutelfiguren of inten-nediairen die dicht bij de-risicogroepen staan:

@@erschijnselen van eenzaamheid beter en sneller kunnen signaleren

het thema eenzaamheid als psychosociale problematiek bespreek-baar kunnen maken

signalen van eenzaamheid kunnen wegleggen bij een centraal punt zoals een lokaal loket

door kunnen venvijzen naar een passend aanbod

Deze basismethodiek kan eenvoudig aangepast worden aan de lokale situatie, hetceen inmiddels voor de

gemeenten Gemert-Bakel én Laarbeek is gebeurd. De bedoeling is dat in deze gemeenten de methodiek

beproefd gaat worden en bij gebleken succes ook elders in de regio Helmond geïmplementeerd gaat worden.

Dit geldt ook voor de ontwikkelingen omtrent het Lokaal Loket in Someren. In de toekomst vonnt het

Lokaal Loket een belangrijke schakel in het traject van hulp@Taac, naar aanbod. Ook in Asten, Deume en

Mierlo is belangstelling getoond voor de methodiek en zij'n contacten gelegd in het ka der van het Lokale

Gezondheidsbeleid. Overigens is deze methodiek niet thema gebonden en kan ook zeer geschikt zijn voor

sio-nalering van bijvoorbeeld huislijk geweld.

Op dit moment is de ,;Werkgroep preventie drukdoende om voldoende draagvlak te creëren voor deze

methodiek envk,ord@ hard cewerk-t aan het in beeld breneen van het ondersteunincsaanbod. Naast het

ontwik--k-elen,en uitvoeren van de methodiek die vooral de procesmatige kant van het project omvat, is het

ook noodzakelijk dat het lokale ondersteunine,'saanbod,@-oldoet aan de behoefte. i@,locht blijken dat bedaald

aanbod ontbreekt, zullen nieuwe producter moeten -@k-orderi.

Inmidd,-ls zijn Lnse 1 tam 4 (zie hierboven) al £,eheel afgesloten e,- z--.! In 2004 cet-rach:

%@'Orde,-. om -@-an de methodiek sleutelficuren een suisde;-;.o-ni ":2 @c rtiaken,@@,-aar --d.-@-e 2emeenten te zi@ner

"d hun 1 t i"@@en

tij @-oordeel mee kunnen doen. '@@'ant het combineren @@a@ een re2lonaal pro-:t@:: met lokale 'n't'a:

heeft d,- beste kans van slacen om het aantal (potentieel) sociaal ceïsoleerden ter-,:- te breneen.

i@bruan'2004.

Van -Eenzaam naar. Sociaal Redzaa'

va@n de werkgroep Preventie@

-en, Welzijn n Zorg

l@Z e -er:áad Won e

,giob

Voor u ligt de tweede nieuwsbrief van:de werkgroep -Preventie van het Regioberaad Wonen, Welzijn en

ZO,rg..Fiud. januari is ons project 'Van'Eenzaam naar Sociaal Redzaam' bij een breed netwerk in de

welzijns- en zorgsectoi-, wopi bouwstichtingen, ~ncie gemeen n rde

.49 ten in de regio e zorgvragets oude

:aandacht eebracht. De bedoeling van dit sym um was om te p m

posi ëilen of.' en, achter onze aanpak van..de

0

eciazaamhe'idsproblematiek staat. Uit'de@'reactiés uit de zaal mogen we concludere dát we op -de g ede weg

zijn. Meer'áandacht voor de risicogroèpeá jongeren en de uiinderv'aliden is- echter wel gewenst.

nkonisten

Eenzáaióheid is, een zaak van de saiáenlmniz.. dus

problematiek vertoont grote overee met -die

in onze regio.

@óok van u!

Zij sloot haar betoog af met een verrassend standpunt

Dat 'de

boodschap' 'Als iedereen, en dan.bedoel- ik.. hele.

was. de' aan' de t6éhóordeiS tijdens

'd

am evin ocia.er z zijn, aiR.z4

C . S.YM o@iü @g-.óciaal..-lsoléme t? op 29 januari, s enl g, ou 1

M

p

roe prev an'het..

e- iev eenzaamheid 'V' dwijii@n euw voor de zou

in Bäkél.@ De werl@g .,als @ne

P.

Rë b' :ádWoiïein,.Wèlzijn'ei'il,.ZO.,.(.wwz-).b

gio cra

Van @t- enzaain jt'äai@:SóciaálRed2áani@

erin geslaagd deze bood@èli'gphelde'r en. d.uid'li'k

j

óve@r. te bréngeiii.Wá' t -en kunn' 'ën:v-oo-irt Daarna was het de b-eurt:aan EvelintMonteiro,

n we mogen@

op de inges agen m

@éj. De'fiiáaüciéh voor -het coördinator van het bròié@t'@Ván Eè wn naar -

M. gin

Sociaal Recliaa @m". Z@' voorbaat in ó@.de

ars @i

"wa ..c, Unlij.k.gewaár

iaoudel en praktische kantvan

De aanwe@,i . ijke het project.

gen kwamen van

Zo benadrukte zij. dat.dé werk 'oe@

-Verse , "willige ciï.. preventie Vindt

vr@j

di

prof . 15n

w hebben op

dat kwetsbare'en eenzame- burgers recht

si ele organisaties.-

Ook. war wethouders

sociale. steun vanuit. de saihehleving.. ]ie Samenleving

en -enkele'

zou niet alleen -de intentie inoi@ten hebben ni hét.

èn amul '

tuaréii uit de regio

en in

e@t..' Vaü de -p@óvincie' d ëi@òleeirá

sociaal isolement van e

@N d-B -gii@ die het eerste -de regio te dó-órbr ook- te vóä;@6"

oor rab

pir@s

@eken maar

die 29%.iuatig, eenzamen. (3e1uIdd-g'wordt.er- al: veel

jaarvaá.' o' ''h ft. gefinancierd, 'was dé

ols'pr je.et ee

gedáan'ony sociaal isolement te Voorko@iicli-binbeii de

'd R. Au -aan*

gedepüteer. d gusteijn ezi

won

--sèctor@n ' eilwelzïin'en:zor Maar het probleem

jwarenergonder.dein~-.vandebelangstélling

erd,is -waárdoòr'

van de ruim 70 onze aanpak van de -is dat het -aanbod yaá vers'nipp

aanwezigen voor

@Cenzaamh emátiek in de regio.

eids-orobi doorverwijzers hun functie van dooi@eefluik niet

optimaal kmmen

benutten. Bgvenjien- 7@jil

g.

De wethouder' van: Dijk ende als:vóorzitter váá het eenzame m'ensen'vaak

OP

Regioberaad W -W n

iet@opde hoo e van het

Z het symposium.'E@aa.rna - .9t

aanbodéndurven ook

éaf dr. Ludwien Meeuwesen van:de universiteit van ze

tTüeéhte'eninleiding.overhetthema'Sóciaal die eerste stap:niet te.

zetten. Om deze problemen -te ondervan 'd

-he- ft'

Isolement . Zij heéft @samen met twee colfègá's een gen e e

-grootschalig ondér;@óek'geleid naar Sociaal. Isolement werkgr'o in samenwerking met lokale -

CP

-en

:ia-Nederland.- En Wat blijkt;. dland ijke' beleidsmak s uitvoerders een ba' methodiek

e ei er sis

ontwikkeld.

Van Eenzaam naar Sociaal Redzaam

..................

Voortgangsrapportage

Regionaal project 'Van Eenzaam naar Sociaal Redzaam'

werkgroep Preventie

van het Regioberaad Wonen, Welzijn en Zorg

Maart 2004

Vertegenwoordigers in de werkgroep Preventie:

¿ Provincie Noord-Brabant; br. F. van Amelsvooit

¿ GGZ Oost-Brabant: mw. A. v. d. Heuvel

¿ Stlchüng Goed Wonen Gemeit mw. J. van Offeren

¿ 1vIEE Hehnond; mw. M. Beeren

¿ Politie Helmond centrum: hr. T. Leijten

¿ Stichting K~erk Peelland-, mw. T- Keijsers

o Impuls Gemert-Bakel: hr. R- Ernst

¿ Maatschappelijk Werk, mw. M van Eijndhoven

¿ Seniormwd Geinert-Bakel;

¿ District Huisa~vereniging; Auteur: drs. E.A. Monteiro

¿ Gemeente Someren; mw. E, Toonen Projecteoórdinator Werkgroep

¿ BOZ-provincie, mw. A. Cremers Preventie van het l@egioberaad

¿ Commissie Zorg van de KBO: mw. Th. Ruedisueli Wonen, Welziin en Zorg in de

¿ Ouderenorgaffisatie Helmond', mw. T. Kuppens regio Helmond

¿ GGD Zuidoost-Brabant; br- W. van Hest, mw. E. van Bree

REDZAAM

VOORTGANGSRAPPORTAGE PROJECT'VAN EENZAAM NAAR SOCIAAL

IN DE REGIO BELMOND

Datum: maart 2004

Voortgang: 200312004

Werkgroep: preventie van het Regioberaad Wonen, Welzijn en Zorg

Looptijd: mei 2003 tot mei 2005

Voortgang algemeen

Literatuur- en intemetonderzoek gedaan naar sociaal isolement 'm Nederland

Startdocument en conununicatieplan geschreven

Inventarisatie gedaan van eenzaam-heidsprojecten elders 'm Nederland

Diverse werkbezoeken afgelegd bij regionale en lokale professionele en vrijwillige organisaties voor

creëren van draagvlak en voor het globaal inventariseren van het ondersteuningsaanbod in regio

Helmond

Mogelijkheden onderzocht naar het opzetten van een (digitale) sociale kaart (GGD, Impuls Gen-iert-

Bakel en commercieel bedrijf).

Ontwikkeling van een basismethodiek waarin sleutelfiguren en lokaal loket een centrale rol vervullen

Het toepassen van delen van de basismethodiek op de lokale situatie in drie pilotgemeenten

Deelname aan werkgroepen in Gemert-Bakel en Laarbeek 'Eenzaamheid in Beeld' en in Someren

Aansluiting gezocht bij de werkgroep welzijnsdiensten woonservieezones Deume

Regionale samenwerking gezocht voor het ontwikkelen van een training voor sleutelfiguren

Regelmatige verantwoording afgelegd tijdens bijeenkomsten werkgroep Preventie en subwerkgroep

Preventie

Infonuatievoorziening achterban door m'euwsbrieven en updates website www. 2o@@@

Symposium 'Sociaal Isolement' georganiseerd om te peilen of beleidsmakers, professionele en

vrijwillige uitvoerders achter onze methodiek staan.

Toelichting voortp-an2sschema

In de periode mei 2003 tot februari 2004 is een aantal werkbezoeken afgelegd bij professionele en vrijwillige

organisatie in de zoi:g- en welzijnssector. Tijdens deze werkbezoeken is globaal geïnventariseerd wat er al

gebeurt op het gebied van het voorkomen en doorbreken van sociaal isolement. Dit heeft geleid tot het

fonnuleren van enkele knelpunten, die staan genoteerd in het hierna volgende schema. Tevens is in deze

zelfde periode nagedacht over mogelijke oplossingen en wie voor de uitvoering van deze oplossingen in

aamnerldng zou kunnen komen. Dit heeft geresulteerd in het ontwikkelen van een basismethodiek.

Het doel van deze basismethodiek is het beter afstemmen van de hulpvraag op het aanbod en dan de leden

van de risieogroepen zodanig te activeren dat ze uit hun sociaal isolement komen. Dat kunnen deze mensen

niet alleen. Daar hebben ze de hulp van anderen bij nodig, de zogenaamde sleutelfiguren. Sleutelfiguren zijn

bijvoorbeeld professionele zorgverleners zoals huisartsen, maatschappelijk werkers, medewerkers van de

thuiszorg, sociaal-cultureel werkers, parochianen, ouderenadviscurs, vrijwilligers, vertegenwoordigers van

patiëntenverenigingen of buren. Ook medewerkers van lokale loketten, wijkagenten, ambtenaren sociale

zaken of re@integratieconsulenten kunnen uitstekend als sleutelfiguren in het traject optreden.

Eenzaamheid signaleren is belangrijk, maar de mogelijkheid om deze signalen weg te leggen is evenzeer van

belang. Het Lokaal Loket kan 'm de toekomst een belangrijke schakel vormen in het traject van hulpvraag

naar aanbod. Een Lokaal Loket is een centraal punt voor informatie, doorverwijzing en indicering op het

gebied van wonen, welzijn en zorg. Iedereen kan hier terecht voor wagen, dus ook voor wagen op het gebied

van eenzaamheid.

De basismethodiek kan flexibel aangepast worden aan de lokale situatie en is tevens geschikt voor het

signaleren van andere psychosociale problematieken, zoals huiselijk geweld. Juist vanwege dit flexibele

karakter en de brede toepasbaarheid, is gebleken dat er voldoende draagvlak zal zijn om deze methodiek

structureel in te bedden in bestaande organisatiestracturen. Het Lokaal Loket als coördinatiepunt is hiervoor

een aangewezen plek.

Graag willen wij u deelgenoot maken van onze bevindingen, oplossingen en mogelijke uitvoerende instanties

en u verwijzen naar het volgende voortgangsschema.

Met vriendelijke groet,

Drs. Eveline Monteiro

Werkgroep preventie Regloberaad WWZ

5-d

Uitvoering

Nr.1 Knelpunten oplossingen

n.a.v. werkbezoeken 2003/2004 basismethodiek

1 Voor het bereiken en signaleren van eenzamen is Sleutelfiguren inzetten en lokaal loket creëren volgens de basisinethodiek. Gemeente en zorg- en

Sleutelfiguren staan meestal dichter bij de mogelijke risicogroepen en zijn wel@ijnsinstel lingen en

geen blauwdruk voorhanden. Risicogroepen van sneller en beter in staat om een vertrouwensband op te bouwen. vrijwillige organisaties.

eenzamen zijn divers.

2 Eenzaamheidsproblematiek is qua risicogroepen Begin met het inventariseren van sleutelfiguren. Via de sleutelfiguren Lokale welzijnsinstellingen

zeer moeilijk af te bakenen. bereik je de verschillende risieogroepen. Uiteraard zullen altijd bepaalde eventueel in samenwerking met

eenzamen onbereikbaar blijven. Overzicht type sleutelfiguren en voorbeeld Lokaal Loket.

inventarisatielijst wordt getest in pflot Someren.

3 Bij vrijwillige en professionele organisaties Opnemenvanvragenovereenzaamheidinvragenlijstendieg ru Professionele en vrijwillige

ontbreken specifieke vragen naar sociaal worden bij de intake's. Daarna is de weg vrij eenzamen te registreren. organisaties in welzijns- en

isolement. Wel wordt er soms naar het sociale Idealiter ook registreren als eenzaamheid een onderhggend of zorgsector.

netwerk gevraagd. nevenprobleem is. Eventueel opnemen van extra

Cijfennatige onderbouwing van Bij AMW Helmond wordt hieraan gewerkt. Bij AMW de Peelzoom zijn vragen over sociaal netwerk en

eenzaamheidsproblematiek ontbreekt bij de dergelijke cijfers al zichtbaar te maken. sociaal isolement in GGD-

meeste organisaties. Dus is het onbekend hoeveel vragenlijsten voor VO-scholen.

mensen binnen een bepaalde doelgroep kampen

met eenzaamheid.

4 Signaleringsgevoeligheid op het gebied van ontwikkelen en uitvoeren van training voor sleutelfiguren om eenzamen Voorlopig de Zorgboog, AMW

eenzaamheid laat vaak te wensen over. Training beter te kwmen signaleren, benaderen, bereiken, begeleiden en door te de Peelzoom, GGZ en de

ontbreekt. verwijzen. werkgroep Preventie.

Training is in ontwikkeling.

Knelpunten zijn geformuleerd naar aanleiding van de werkbezoeken in 200312004. De mogelijke oplossingen passen binnen de basismethodiek'sleutelfiguren' die geïmplementeerd gaat worden in de

pilotgemeenten. Indien deze methodiek als pilot succesvol is, dan zal een draaiboek beschikbaar komen voor alle gemeenten in de regio Heimond, die meedoen met het regionale project 'Van Eenzaam naar

Sociaal Redzaam'.

5 Eenzaamheid is vrijwel nooit een hoofdprobleem, Doorvragen welke oorzaken ten grondslag liggen aan het hoofdprobleem. Getrainde sleutelfiguren van

maar een onderliggend probleem. Eenzaamheid gaat vaak gepaard met psychiatrische ziektebeelden, professionele en vrijwillige

lichamelijke handicaps, financiële problemen, huurachterstand, organisaties

werkeloosheid, immobiliteit ontbreken van dagstructuur, slechte integratie, Organiseren van trainingen door

gebrek aan sociale vaardigheden. Lokaal Loketten en/of

Professionele en vrijwillige sleutelfiguren trainen. Pilot Gemert-Bakel/ welzijnsinstellingen,

Laarbeek.

6 Onduidelijk wat er met gevoelens van Als eenzaamheidsvragen onderdeel uitmaken van de gangbare intake' s Gemeenten in samenwerking

eenzaamheid concreet wordt gedaan en kan enlof vragenlijsten van professionals kan ook gericht gezocht worden naar met welzijns- en zorgaanbieders

worden gedaan. Vaak wordt alleen het type risieogroepen en passende oplossingen. (en vrijwilligers of stagiaires

hoofdprobleem aangepakt, Bestaand Ontwikkelen van een lokale sociale kaart (in elke gemeente) bevordert voor het vullen van de sociale

ondersteuningsaanbod is te versnipperd en veelal inzicht in elkaars aanbod. kaart).

onbekend. Als deze kaart ook digitaal via intemet beschikbaar is, dan verloopt de

Organisaties geen inzicht in het bestaande aanbod informatie-uitwisseling eenvoudiger in de regio Helmond

van andere organisaties. Pilot Gemert-Bakel en Someren. Eventueel Helmolid.

7 Huisartsen benutten hun functie van verwijzer Huisartsen bewust maken van het fenomeen eenzaamheid en met welke In juni wordt in samenwerking

-niet opthnaal. klachten dit gepaard kan gaan. met een huisarts, GGZI Akzon

Nobel en de werkgroep

preventie een symposium

georganiseerd met als

(voorlopig) thema

'Eenzaamheid, angst en

depressie'

ik

Kennelijk ontbreekt het aan sociale vaardigheden en persoonlij Gemeentei@ GGD, AMW en

8 Ondersteuning van de doelgroep, die bij n

terechtkomt, wordt vaak structureel. Dit komt begeleiding om een sociaal netwerk op te zetten. Oplossing ka welzijnsinstellingen

mede doordat cliënten niet in staat zijn om een oefening bijv. in de vorm van SOVA-üainingen die de GGD jo

sociaal netwerl( op te bouwen. Ze worden ook aanbiedt. Eventueel uitbreiden naar andere doelgroepen.

wel de 'draaideurcliënten'genoemd. Bieden ondersteurángsaanbod zoals activerend huisbezoek.

9 Ontbreken van aanbod voor volwassenen met Zodra sleutelfiguren het veld ingaan, zullen zij waarschijnlijk leemtes in het Lokale loketten, backoffice

gebrekkige sociale vaardigheden, mensen die bestaande aanbod aantreffen. Ontwikkelen van nieuw aanbod is dan (samenwerking AMW en GGZ)

begeleid wonen, oudere alleenstaande vrouwen gewenst. Voorbeelden zijn activerend huisbezoek, maatjesprojecten, en welzijnsinstellingen.

enjongeren. wandelgroepen en SOVA-~gen voor volwassenen.

10 Effectiviteit van ondersteuning of begeleiding Sleutelfiguren die eenzamen gaan opsporen en begeleiden, zullen de Lokale loketten, backoffice

wordt momenteel niet gemeten. Er kan dus niet voortgang registreren en worden daarbij gesteund door een lokaal loket. (samenwerking van

afgerekend worden op effecten. Registratiewijze is in ontwikkeling en zal worden geïntroduceerd bij de zorgaanbieders als AMW en

Ook is het vaak moeilijk voor eenzamen om de pilots in Someren, Gemert-Bakel en Laarbeek. GGZ) en welzijnsilisteflingen.

eerste stap te zetten naar activiteiten. Begeleiden van eenzamen naar activiteiten door sleutelfiguren. Een zgn. welzijns- of

Sleutelfiguren ben-áddelen tussen eenzamen en clubs/verenigingen zodat zorgconsulent inzetten bij

eenzamen opgevangen worden bij de eerste kennismaking. Lokale Loketten.

Goede initiatieven verzanden vaak door gebrek Zorgen dat bij de uitvoering van dit project al rekening gehouden wordt Lokale loketten, backoffice en

aan of stopzetten van subsidies. met: welzijnsinstellingen in nauw

E De toekomstige structurele inbedding van de signaleringsfunctie in het overleg met gemeenten (LGB-

bestaande takenpakket van elke sleutelfiguur of de organisatie waar beleid/zorgbeleid) en lokaal

die toe behoort. De tijdsinvestering van sleutelfiguren tijdens het sociaal beleid.

project is groot doordat zij getraind moeten worden. Als echter de Ontwikkelen van draaiboeken.

signalering en de doorverwijzing een integraal onderdeel van het

takenpakket is, zal de uiteindelijke tijdsinvestering sterk verminderen.

m Regelmatige opfriscursussen voor sleutelfiguren blijft punt van

aandacht. Net als structurele begeleiding van sleutelfiguren en

cursussen voor nieuwe sleutelfiguren.

w Verwerken van mutaties (digitale) sociale kaart

¿ Vastleggen van het vervolgtraject van eenzamen in protocollen binnen

de lokale loketten.

¿ Blijven volgen van behoefte aan nieuwe activiteiten.

sing is overheid door middel van

12 Werving van vrijwilligers is vaak moeizaam. Dit is een bekend probleem in de huidige samenleving. Een oplos campagnes, zoals in de SIRE-

In hoeverre dit ook geldt voor ons project, moet moeilijk te geven.

nog blijken. In ieder geval is het aantal Wel zal mentaliteitsverandering op de langere termijn hier misschien reclame,

sleutelfiguren dat zich opgegeven heeft tijdens de verandering m kunnen brengen. Bovendien is de besclükbaarheid van En realiseren van wet voor

startbijconkomst in Bakel voor de training, vrijwilligers conjunctuurgevoelig. Hoewel niet meegenomen in de pilots, sociale stage.

bemoedigend. zien wij ook mogelijkheden in het verplicht stellen van sociale stages.

13 Bereiken van de echte eenzame doelgroep is Door het structureel inzetten van sleutelfiguren in alle gelederen van de Met name vrijwillige

moeilijk. Alleen de eenzamen worden bereikt die samenleving, kunnen ook de eenzamen bereikt worden die niet met zorg in sleutelfiguren, zoals betrokken

op een of andere manier al met zorg in aanraldng aanraking komen. Een bepaalde groep eenzamen zal helaas altijd buiten bij buurtvererdgingen,

zijn. beeld blijven. buurtbeheer ( naast de

vrijwilligers van de Zonnebloem

en Rode Kruis e.d.)

14 Samenwerking tussen vrijwilligers en Vrijwilligers moeten terug kwmen vallen op een soort backoffice. Het initiatief en aansturing vanuit de

professionals niet altijd op~. lokaal loket zal als tussenpersoon op gaan treden tussen sleutelfiguren en de gemeente. Uitvoering lokaal

backoffice. Afhankelijk van de lokale situatie kan de backoffice bestaan uit loket.

een samenwerkingsverband tussen welzijnsinsteflingei@ AMW, GGZ en

andere zorgaanbieders

15 Het scheiden van wonen en zorg kan sociaal Bij de bouw van woonzorgzones (of nieuwe wijken) aandacht schenken aan Gemeente; Ruimtelijke

isolement in de hand werken. de fysieke en sociale infrastructuur. Is aanbod van welzijnsdiensten Ordening en afd. Welzijn.

voldoende? En zijn er naast haaldiensten ook voldoende brengdiensten? Woningbouwcoöperaties en

(Pilot Deume.) toekomstige bewoners.