Verslag eerste externe bijeenkomst Natuur- en Landschapsvisie Groen en Gezond Helmond

De bijeenkomst is bedoeld om de stakeholders bij te praten over de stand van zaken met betrekking tot de ontwikkeling van de natuur en landschapsvisie groen en gezond Helmond en om informatie en inzichten bij stakeholders op te halen met betrekking tot kansen en knelpunten die stakeholders zien tijdens het proces om te komen tot de natuur en landschapsvisie groen en gezond Helmond.

De bijeenkomst is opgedeeld in twee delen:

• Een plenaire toelichting waarin de stand van zaken met betrekking tot de in ontwikkeling zijnde natuur en landschapsvisie is toegelicht.
• Een interactief deel om informatie op te halen. Dit is gedaan door met de aanwezige stakeholders in drie kleinere groepen aan tafel te gaan en de volgende vragen voor te leggen:
  • Wat is van belang vanuit jouw (stakeholders) perspectief?
  • Welke kansen zie je?
  • Welke knelpunten zie je?

De afgelopen jaren is er beleid gemaakt, zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd en zijn projecten op het vlak van o.a. landschap, natuur, groen en gezondheid opgestart en uitgevoerd. Het beleidsplan stedelijk groen in Helmond dateert van 2007 en geeft onvoldoende richting. Een stip op de horizon, een algemeen, breder, actueel kader ontbreekt.

De natuur en landschapsvisie groen en gezond Helmond vormt een uitwerking van de Helmondse groenblauwe ambities, zoals opgenomen in de Omgevingsvisie. Het beschrijft de ambitie en gewenste ontwikkelrichting met betrekking tot het Helmondse landschap en de samenhang tussen de verschillende (transitie)opgaven. De visie krijgt vorm middels uitwerking vanuit een drietal pijlers (thema’s):

• Landschap & biodiversiteit;
• Klimaatbestendigheid & duurzaamheid;
• Leefbaarheid & gezondheid.

Naast een stip op de horizon bevat de natuur en landschapsvisie een toetsingskader en een uitvoeringsprogramma op hoofdlijnen. Met behulp van het uitvoeringsprogramma realiseren we komende jaren de (totale) groenblauwe opgave in Helmond. Zo helpt de visie bij het groener en gezonder maken van Helmond.

In drie groepen zijn op basis van de drie pijlers (landschap en biodiversiteit, klimaatbestendigheid en duurzaamheid, leefbaarheid en gezondheid) en de categorie 'overig' de onderstaande vragen besproken:

• Wat is van belang vanuit jouw (stakeholders) perspectief?
• Welke kansen zie je?
• Welke knelpunten zie je?

Vervolgens zijn de drie tot vijf belangrijkste kansen en/of knelpunten geselecteerd en toegelicht aan de andere aanwezigen. Per groep is een korte samenvatting opgenomen. Deze samenvatting (punten) dient als input voor de natuur en landschapsvisie.

• Groep A (gespreksleider Richard):
  • Ecologisch beheer (als standaard);
  • Waterconservering (kwaliteit en kwantiteit): meer voorzieningen die dit verbeteren en vasthouden;
  • Natuureducatie, voorlichting en communicatie;
  • Aantrekkelijk landelijk gebied, recreatie in / door het groen.
• Groep B (gespreksleider Rob):
  • Balans tussen rust, natuur en recreatie;
  • Verduurzamen landbouw, natuurlijke bodemkwaliteit als basis;
  • Versterken natuur in bebouwde omgeving;
  • Gezondheid in breedste zin van het woord meenemen;
  • Uitvoering, financiering en initiatief tot realisatie: wie?
• Groep C (gespreksleider Menno):
  • 'Rentmeesterschap' voor natuur en landschap aanwenden / verantwoordelijkheid nemen;
  • Natuur verbinden;
  • Water langer vasthouden;
  • Vergroenen, verduurzamen, gezondheidsvoordelen in beeld brengen voor Helmonder;
  • Voorlichting en educatie, ook richting jeugd.

De vervolgstappen worden toegelicht. Eerste mijlpaal: toelichten stand van zaken natuur en landschapsvisie tijdens opiniërende bijeenkomst van de gemeenteraad op 20 februari 2024. Parallel daaraan werken aan visie, het toetsingskader en uitvoeringsprogramma op hoofdlijnen. Zodra we het toetsingskader en het programma op hoofdlijnen in concept hebben uitgewerkt worden genodigden partijen uitgenodigd om hier reactie op te geven.

mdat het een programma onder de Omgevingswet betreft leggen we de concept natuur en landschapsvisie na besluitvorming in (college en gemeenteraad) gedurende 6 weken ter inzage. Verwachte planning voor ter inzage legging betreft einde 2e kwartaal 2024.

• Beperkt de visie zich tot het grondgebied van Helmond? Wordt er geen relatie gelegd met omliggende gebieden?

De gemeente stelt de visie vast voor het grondgebied van de gemeente Helmond, en stemt daar waar nodig en mogelijk af met visies en beleid op het gebied van natuur en landschap van aangrenzende gemeenten. Bijvoorbeeld met de gemeente Laarbeek wanneer het gaat om Landgoed Croy, en gemeente Deurne daar waar het onder andere recreatiegebied Berkendonk betreft.

• Hoe is/wordt gezondheid meegenomen in deze visie?

Hoe kunnen natuur, groen en landschap een bijdrage leveren aan gezondheid, vanuit dit perspectief wordt het meegenomen in uitwerking van de visie. Gezondheid is dus niet in de volle breedte meegenomen. De suggestie wordt gedaan om ook te kijken naar luchtkwaliteit, fijn stof, geluid, etc. Vanuit de GGD wordt aangeboden om onderzoeksgegevens / informatie m.b.t. gezondheid te delen die kunnen worden gebruikt bij het verder ontwikkelen van de landschapsvisie.

• Hoe wordt externe veiligheid meegenomen in de natuur- en landschapsvisie?

Bij de uitwerking op projectniveau wordt externe veiligheid, daar waar aan de orde / nodig meegenomen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de ligging van transportleidingen.

• Hoe wordt regionaal bedrijventerrein Brainport Oost meegenomen in deze visie, wat zegt deze hierover?

De natuur- en landschapsvisie Groen en gezond Helmond geeft kaders, handvatten mee voor de landschappelijke inbedding van dit (eventueel te ontwikkelen) bedrijventerrein.

• Werkkaart Visie Groen en gezond Helmond is moeilijk leesbaar, wat wordt bedoeld met knelpunten / kansen op kruispunten van verbindingen natuur / beekdalen en infrastructuur? De werkkaart wordt (te) abstract gevonden.

Het gaat om een werkkaart welke in ontwikkeling is. We nemen de opmerkingen met betrekking tot de onduidelijkheid mee in verdere uitwerking van de visie. De kaarten van de analysefase worden in de rapportage nadrukkelijk van elkaar gescheiden om zo tot een meer heldere opbouw van de uiteindelijke visiekaart te komen.

• Hoe worden genodigden betrokken bij vervolgstappen?

Op dit moment werken we aan het bundelen en goed opschrijven van alles wat er ligt aan inventarisaties, onderzoeken, beleid etc. Zodra we het toetsingskader en het programma op hoofdlijnen in concept hebben uitgewerkt worden genodigden partijen uitgenodigd om hier reactie op te geven. Waarbij we voor het toetsingskader, per gebied de huidige staat van landschap, de gewenste ontwikkelrichting / ambitie beschrijven. Het uitvoeringsprogramma werken we uit op hoofdlijnen op basis van grotere gebiedsopgaven, waarbij we projecten per gebiedsopgave benoemen.

• Hoe wordt gezondheid meegenomen in de visie?Hier was op voorhand wat meer van verwacht.

Onderstaand delen wij de informatie welke wij hebben ontvangen vanuit de GGD. Daar waar betreffende informatie ten aanzien van gezondheid een relatie heeft met natuur, groen en landschap nemen we dit mee in de visie. Ook kijken we nader naar de thema’s luchtkwaliteit, fijn stof, etc. in relatie tot ‘Groen en gezond Helmond’

De kernwaarden voor een gezonde leefomgeving geven handvatten om met gemeenten en anderen in gesprek te gaan over een gezonde leefomgeving. Het is een set van waarden die idealiter in elk ruimtelijk plan of –beleid aan de orde komen. In separate hoofdstukken zijn de context, aanleiding en gezondheidskundige verantwoording beschreven (zie het navigatiemenu). Principes en maatregelen die kunnen bijdragen aan het realiseren van de 4 kernwaarden zijn uitgewerkt. Bekijk hier de kernwaarden voor een gezonde leefomgeving (GGD GHOR Nederland).

Recent heeft de GGD een monitor uitgevoerd naar de beleving van de leefomgeving door inwoners in alle gemeenten in Brabant. Bekijk hier Helmond Gemeenteprofiel Monitor gezonde leefomgeving 2022 (brabantscan.nl)

• Advies / tip: breng de waarde van natuur en groen duidelijk in beeld en geef aan wat dit betekent voor onder andere de landbouw, mobiliteit en het landschap zelf.

Naast het toetsingskader werken we ook aan een basiskwaliteit natuur voor de gehele gemeente. Met nieuwe ontwikkelingen houden we rekening met deze basiskwaliteit. Zo borgen en beschermen we de natuur en het groen in onze stad.

• Wat verstaan we onder basiskwaliteit natuur?

Om dit groen/blauw raamwerk ook ecologisch te laten functioneren zal het een bepaalde maatvoering en kwaliteit moeten hebben. Dit zijn belangrijke randvoorwaarden om de achteruitgang van de natuur en biodiversiteit in Helmond te keren. Hiervoor wordt onder andere ingezet op het realiseren van een basiskwaliteit natuur zowel in als buiten de stad. Waarbij zowel wordt gekeken naar maatregelen op gebouwniveau als naar onze stedelijke groenstructuren, agrarisch grondgebruik en natuurgebieden.