[Concept] Veelgestelde vragen en antwoorden over PFAS
PFAS is een verzamelnaam voor fluorhoudende chemische stoffen (PFAS staat voor Per- en PolyFluorAlkyl Stoffen). PFOA, PFOS en GenX zijn fluorhoudende chemische stoffen die onder de groep van PFAS-stoffen vallen. PFAS zijn stoffen die door mensen worden gemaakt. Ze zijn brandwerend en stoten water en vuil af. PFAS worden al tientallen jaren gebruikt in bijvoorbeeld industriële processen en zitten in producten die we dagelijks gebruiken. Voorbeelden van deze producten zijn verf, blusschuim, pannen, kleding en cosmetica.
Het RIVM en het Informatiepunt Leefomgeving van de Rijksoverheid hebben een uitgebreide vraag- en antwoordlijst gemaakt. Hier vindt u meer informatie over deze stoffen, hoe ze zijn toegepast en de risico’s.
- Lees meer over PFAS en de mogelijke risico's voor gezondheid en milieu via het RIVM. Klik om naar de webpagina van het RIVM over PFAS te gaan.
- Bekijk informatie van de GGD over PFAS in de leefomgeving en de gezondheidseffecten. Klik om naar de website van het GGD over PFAS te gaan.
- Ontdek in welke producten PFAS zit en hoe u blootstelling kunt vermijden. Ga naar de website waarzitwatin.
PFAS worden voor veel toepassingen gebruikt en kunnen vrijkomen tijdens productie en bij het dagelijkse gebruik van PFAS-houdende materialen en producten. Daarom worden ze in heel Nederland in het milieu gevonden. Dit noemen we “de achtergrondbelasting” en dit gaat over meerdere soorten PFAS-verbindingen.
In Helmond is er bovenop de landelijke achtergrondbelasting PFAS verspreid vanuit een lokale bron. Dat is gebeurd op industrieterrein De Weijer. Hier heeft men tot eind 2017 PFAS-houdende Teflon gedroogd.. Bij het drogen zijn vooral de PFAS-stoffen GenX en PFOA via de schoorsteen van de fabriek verspreid naar de omgeving. Hoe verder bij de fabriek vandaan, hoe minder van deze stoffen terug te vinden zijn.
In Nederland krijgen we via verschillende manieren PFAS binnen, zoals via voeding, drinkwater en consumentenproducten.
In Helmond zit er geen PFAS in het drinkwater. Wel is er PFAS in de omgeving terecht gekomen door activiteiten van een bedrijf in het verleden. In Helmond kunt u extra hoeveelheden PFAS binnenkrijgen door bijvoorbeeld:
- Het eten van zelfgekweekte groenten en fruit dichtbij de fabriek op en rondom het industrieterrein De Weijer;
- Het inslikken van water tijdens het zwemmen;
- Het eten van zelf gevangen vis. Daarom wordt het eten van zelfgevangen vis afgeraden.
Gebruikers van de volkstuinen aan de Sluisdijk en de Delta volkstuinen kunnen groenten en fruit blijven eten, deze tuinen zijn onderzocht en/of gesaneerd. Ook het zwemmen in Berkendonk is veilig, de concentraties PFAS in Berkendonk zijn lager dan de toetsingswaarde voor zwemwater.
Hoe schadelijk PFAS zijn hangt af van de hoeveelheid PFAS die je tijdens je hele leven binnenkrijgt. Het zou het beste zijn als iedereen in Nederland minder PFAS binnenkrijgt dan de gezondheidskundige grenswaarde, maar dat is helaas niet het geval. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat veel mensen via voedsel en drinkwater meer PFAS binnenkrijgen dan gezond is. Hierdoor wordt de kans op schadelijke effecten op de gezondheid groter. Dit betekent echter niet dat mensen meteen ziek worden. In Helmond wordt het drinkwater uit diepe grondwater gemaakt en zit er geen PFAS in.
Het RIVM adviseert de overheid om ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS. Zelf kunt u weinig doen om PFAS in voedsel en drinkwater te vermijden. Het is goed om te weten dat drinkwater en gevarieerde voeding belangrijk zijn om gezond te blijven, ook al krijgt u zo kleine hoeveelheden PFAS binnen.
Meer weten? Raadpleeg de websites het RIVM of van de GGD.
Meer informatie over PFAS en gezondheid vindt u op de website van de GGD en het RIVM.
- Ontdek milieu-informatie en gezondheidsadvies op de website van GGD Leefomgeving
- Lees meer over gezondheidsonderzoek en milieubeleid bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), met onderwerpen zoals ziektepreventie, voedselveiligheid en milieuonderzoek.
Nee, dat is vaak niet nodig. Er zijn wettelijke regels die voorschrijven wanneer bij een aanvraag van een omgevingsvergunning een bodemonderzoek nodig is. Wij adviseren desondanks om PFAS (incl. GenX) bij elk bodemonderzoek mee te nemen, ook al is dat voor de omgevingsvergunning niet verplicht. Het is belangrijk om te weten of er PFAS in de grond of het grondwater zit, bijvoorbeeld om:
- Mensen die in de grond werken te beschermen tegen PFAS;
- Overtollige grond veilig af te voeren;
- Grondwater dat vrijkomt bij bouwprojecten veilig te lozen.
Als een bodemonderzoek verplicht is, dan moeten naast het standaard stoffenpakket alle parameters meegenomen worden die in hogere lokale achtergrondwaarden kunnen voorkomen Voor PFAS-stoffen (incl. GenX) is dat het geval binnen het “uitgesloten gebied”. Ook buiten het uitgesloten gebied moet PFAS worden onderzocht als op die locatie mogelijk PFAS-houdende stoffen, materialen of producten zijn gebruikt.
Waterleidingbedrijf Brabant Water heeft onderzocht of de stoffen PFOA en GenX in het drinkwater van Helmond zitten. Uit dit onderzoek blijkt dat er geen PFOA en GenX in het drinkwater van Helmond zitten.
Voorop staat dat het lang niet altijd is toegestaan om grondwater te gebruiken voor beregening. Dat heeft niets met PFAS te maken maar met wettelijke regels om het grondwater te beschermen. In veel gevallen moet u eerst een melding doen of een vergunning aanvragen bij het waterschap en soms ook bij de provincie (in het grondwaterbeschermingsgebied).
Heeft u na 2018 een melding gedaan of een vergunning aangevraagd?
Als u dat na 2018 gedaan heeft, dan mag u er vanuit gaan dat de risico’s van PFAS zijn meegenomen in de beoordeling. U kunt dat controleren door contact op te nemen met de desbetreffende instantie(s).
Heeft u geen melding gedaan van uw grondwaterput? Neem ook contact op met het bevoegde gezag.
Het grondwater van het volkstuincomplex aan de Sluisdijk is door de gemeente onderzocht en kan gebruikt worden voor moestuinen.
De gemeente heeft vooral kwaliteitsgegevens verzameld over PFAS in het ondiepe grondwater. Daarom kunnen we niet met zekerheid zeggen of het water uit diepere bodemlagen geschikt is voor beregening. Van het ondiepe grondwater weten we dat dat ten oosten van de (oude) Zuid-Willemsvaart mogelijk niet geschikt is voor beregening. Wilt u grondwater gebruiken? Dan raden wij aan om het water te laten testen op PFAS of om het water niet meer te gebruiken.
Wilt u advies hierover? Neem contact met ons op via gemeente@helmond.nl.
Voorop staat dat het lang niet altijd is toegestaan om oppervlaktewater te gebruiken voor beregening. Dat heeft niets met PFAS te maken, maar met wettelijke regels. Denk aan regels over de bescherming van het oppervlaktewater, de scheepsvaart of om verdroging tegen te gaan. Ga dus eerst na bij de beheerder van het oppervlaktewater of beregening met oppervlaktewater is toegestaan.
De kwaliteit van het oppervlaktewater wordt bewaakt. Rijkswaterstaat bewaakt de kanalen, de waterschappen de kleinere watergangen en de provincie het zwemwater. De laatste jaren wordt PFAS meegenomen bij de kwaliteitsbewaking. Uit de kwaliteitsgegevens die met de gemeente Helmond zijn gedeeld blijkt dat de kwaliteit van de grotere (stromende) oppervlaktewateren goed is om veilig te gebruiken voor beregening van moestuinen.
De hoeveelheid PFAS in het oppervlaktewater uit vennen, vijvers en dergelijke (stilstaand water, dat nooit wordt ververst) is meestal niet bekend. Dit water kunt u beter niet gebruiken voor beregening, zeker niet in de nabijheid van industriegebied De Weijer.
Wilt u stilstaand water gebruiken? Laat het dan eerst testen op PFAS. Mail naar gemeente@helmond.nl voor meer informatie en advies.
Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar de gewassen van de Delta volkstuinen. De gewassen kunt u veilig eten. Wel krijgt u iets meer PFAS binnen als u alleen uit de volkstuin eet in vergelijking met groente en fruit die u koopt in de winkel. U kunt blootstelling aan PFAS verminderen door het eten uit de volkstuin af te wisselen met het eten van groenten en fruit uit winkels en andere volkstuinen.
